Tình Mẫu Tử Trong “Gửi Mẹ” Của Lưu Quang Vũ

Trên đời chẳng ai lo cho ta bằng mẹ

Cũng chẳng ai ta làm khổ nhiều như mẹ của ta

Mẹ ơi nếu con được sống lại tuổi thơ

Con sẽ chẳng bao giờ mải chơi trốn học

Đứa con trai nhiều lỗi lầm ương ngạnh

Sẽ không lần nào làm mẹ xót xa.

Ước mẹ trẻ hoài như buổi mới gặp cha

Ước con được sống suốt đời bên mẹ

Mẹ muốn ăn cá thu con chẳng nề xuống bể

Chẳng ngại lên ngàn kiếm đọt măng mai

Nhưng xứ sở ta quân Mỹ tới rồi

Cùng bè bạn con lên đường đuổi giặc.

Mẹ vui vẻ gánh lấy phần khó nhọc

Việc cơ quan, việc Đảng, việc nhà

Đánh Pháp năm xưa, đánh Mỹ bây giờ

Quen vất vả, mẹ quản gì sương nắng.

Đêm nay con nằm rừng xa gió lạnh

Mẹ nghỉ chưa hay đã thức rồi?

Suốt một đời chưa có lúc nghỉ ngơi

Nghĩ thương mẹ, giận quân thù quá đỗi.

Lo trước mọi điều mẹ thường ít nói

Mắt tin yêu nhìn thấu tận đường xa

Mọi giả dối quanh co mọi tàn bạo hận thù

Đều nát vụn trước mắt hiền của mẹ.

Dầu cuộc đời là con đường dài thế

Con sẽ đi qua mọi đèo dốc trông gai

Bằng đôi chân của mẹ, mẹ ơi!

1969

……………

Bài thơ “Gửi Mẹ” của Lưu Quang Vũ là một tác phẩm tràn đầy cảm xúc và sâu sắc, thể hiện lòng biết ơn và tình yêu thương vô hạn mà tác giả dành cho người mẹ của mình. Bài thơ không chỉ là tiếng nói chân thành của một đứa con trưởng thành, nhận ra những lỗi lầm, mà còn là lời hối lỗi muộn màng gửi đến mẹ, người đã hy sinh và chịu đựng mọi khó khăn vì con cái.

Tình yêu thương và sự hy sinh vô điều kiện của mẹ

Mở đầu bài thơ, Lưu Quang Vũ nhắc đến tình yêu thương bao la của mẹ, người duy nhất luôn chăm sóc, lo lắng cho ta mà không bao giờ mong đợi đền đáp. Câu thơ: “Trên đời chẳng ai lo cho ta bằng mẹ / Cũng chẳng ai ta làm khổ nhiều như mẹ của ta” như một lời tự vấn, khiến người đọc xúc động về sự hy sinh lặng lẽ của mẹ. Tình yêu của mẹ là tình yêu vô điều kiện, bất kể những vấp ngã và lỗi lầm của con.

Lời hối hận của người con và khát khao quay về tuổi thơ

Tác giả thể hiện sự hối hận khi nghĩ về tuổi thơ ham chơi, trốn học, làm mẹ lo lắng và buồn phiền. Câu thơ: “Con sẽ chẳng bao giờ mải chơi trốn học / Đứa con trai nhiều lỗi lầm ương ngạnh / Sẽ không lần nào làm mẹ xót xa” là lời nguyện ước của tác giả muốn sửa chữa mọi sai lầm. Đó là khát khao quay lại tuổi thơ để làm mẹ vui, là sự trăn trở của một người con luôn muốn đền đáp công ơn của mẹ.

Hy vọng về một tương lai bình yên bên mẹ

Lưu Quang Vũ cũng thể hiện mong muốn mẹ luôn trẻ trung, khỏe mạnh, và được sống hạnh phúc bên con: “Ước mẹ trẻ hoài như buổi mới gặp cha / Ước con được sống suốt đời bên mẹ.” Tình cảm sâu sắc và ước mơ giản dị này càng làm nổi bật lòng hiếu thảo và sự trân quý mà tác giả dành cho mẹ, kèm theo là mong ước được ở gần mẹ để chăm sóc và bảo vệ bà.

Sự chịu đựng kiên cường của người mẹ trong chiến tranh

Chiến tranh khốc liệt đã kéo người con đi xa, nhưng mẹ vẫn gánh vác mọi trách nhiệm của gia đình, của xã hội: “Mẹ vui vẻ gánh lấy phần khó nhọc / Việc cơ quan, việc Đảng, việc nhà.” Hình ảnh mẹ kiên cường, dũng cảm trong thời chiến trở nên sống động hơn khi tác giả miêu tả người mẹ đã từng tham gia kháng chiến chống Pháp và tiếp tục đấu tranh trong cuộc kháng chiến chống Mỹ. Mẹ là hình ảnh tiêu biểu của người phụ nữ Việt Nam trong thời chiến, không ngại gian khó, luôn bền bỉ và kiên cường.

Nỗi nhớ và sự hy sinh của mẹ

Trong đêm lạnh nơi rừng xa, tác giả tự hỏi mẹ đã ngủ chưa hay còn thức vì lo cho con. Câu hỏi ấy gợi lên hình ảnh người mẹ đêm đêm trăn trở, không phút giây nào nghỉ ngơi vì nỗi lo lắng cho con: “Suốt một đời chưa có lúc nghỉ ngơi / Nghĩ thương mẹ, giận quân thù quá đỗi.” Lời thơ chất chứa nỗi nhớ thương và sự cảm thông sâu sắc với những khó nhọc mẹ đã trải qua.

Mắt nhìn thấu sự thật của mẹ

Tác giả trân trọng và kính phục ánh mắt của mẹ, đôi mắt “tin yêu nhìn thấu tận đường xa,” đôi mắt sáng suốt và nhân từ. Đối với tác giả, ánh mắt ấy như có thể phá tan mọi sự dối trá, bất công, và thù hận trong cuộc đời, mang lại cảm giác bình yên và tin tưởng.

Lời hứa của người con về sự mạnh mẽ

Bài thơ kết thúc bằng lời hứa mạnh mẽ của tác giả: “Dầu cuộc đời là con đường dài thế / Con sẽ đi qua mọi đèo dốc chông gai / Bằng đôi chân của mẹ, mẹ ơi!” Câu thơ là sự cam kết sẽ vượt qua mọi thử thách, là lời nhắc nhở bản thân luôn lấy sức mạnh từ mẹ để đối mặt với cuộc đời.

Bài thơ “Gửi Mẹ” là một lời tri ân đầy xúc động của Lưu Quang Vũ. Qua từng câu thơ, ta cảm nhận được tình cảm chân thành và sâu sắc của một người con dành cho mẹ. Tác phẩm không chỉ tôn vinh tình mẹ, mà còn là một sự thức tỉnh về lòng hiếu thảo và trách nhiệm của mỗi người con đối với đấng sinh thành.