[Thơ] Đừng Tưởng – Bùi Giáng | Đọc Thấm Đến Từng Câu

Đừng tưởng cứ núi là cao.
Cứ sông là chảy, cứ ao là tù.
Đừng tưởng cứ dưới là ngu.
Cứ trên là sáng, cứ tu là hiền.

Đừng tưởng cứ đẹp là tiên.
Cứ nhiều là được, cứ tiền là xong.
Đừng tưởng không nói là câm.
Không nghe là điếc, không trông là mù.

Đừng tưởng cứ trọc là sư.
Cứ vâng là chịu, cứ ừ là ngoan.
Đừng tưởng có của đã sang.
Cứ im lặng tưởng là vàng nguyên cây.

Đừng tưởng cứ uống là say.
Cứ chân là bước, cứ tay là sờ.
Đừng tưởng cứ đợi là chờ.
Cứ âm là nhạc, cứ thơ là vần.

Đừng tưởng cứ mới là tân.
Cứ hứa là chắc, cứ ân là tình.
Đừng tưởng cứ thấp là khinh.
Cứ chùa là tĩnh, cứ đình là to.

Cứ già là hết hồ đồ
Cứ trẻ là chẳng âu lo buồn phiền
Đừng tưởng cứ quyết là nên
Cứ mạnh là thắng cứ mềm là thua.

Dưa vàng đừng tưởng đã chua
Sấm dền đừng tưởng sắp mưa ngập trời
Khi vui đừng tưởng chỉ cười
Lúc buồn đừng tưởng chỉ ngồi khóc than ..!

Đừng tưởng cứ nốc là say
Cứ Hứa là Thật, cứ Tay là Cầm
Đừng tưởng cứ giặc – ngoại xâm
Cứ Bè là Bạn, cứ Dân là Lành

Đừng tưởng cứ trời là xanh
Cứ Đất và Nước là thành Quê Hương
Đừng tưởng cứ Lớn là Khôn
Cứ Bé là Dại, cứ Hôn.. là Chồng

Đừng tưởng chẳng có thì không
Chẳng trai thì gái, chẳng ông thì bà
Đừng tưởng chẳng gần thì xa
Chẳng ta thì địch, chẳng ma thì người

Đừng tưởng chẳng khóc thì cười
Chẳng lên thì xuống, chẳng ngồi thì đi
Đừng tưởng sau nhất là nhì
Gần quan là tướng, gần suy là hèn

Đừng tưởng cứ sáng là đèn
Cứ đỏ là chín, cứ đen là thường
Đừng tưởng cứ đẹp là thương
Cứ Xấu là Ghét, cứ Vương là Tình
Đừng tưởng cứ ghế là vinh
Cứ tiền là mạnh, cứ dinh là bền

Đừng tưởng cứ cố là lên
Cứ lỳ là chắc, cứ Bên là Gần
Đừng tưởng cứ đều là cân
Cứ đông là đủ, cứ ân là nhờ

Đừng tưởng cứ vần là thơ
Cứ âm là nhạc, cứ tờ là tranh
Đừng tưởng cứ vội thì nhanh
Cứ Tranh là Được, cứ Giành thì Hơn

Đừng tưởng Giàu hết Cô đơn
Cao sang hết ốm, tham gian hết nghèo
Đừng tưởng cứ bến là neo
Cứ suối là lội, cứ đèo là qua

Đừng tưởng chồng mẹ là cha
Cứ khóc là khổ cứ la là phiền
Đừng tưởng cứ hét là điên
Cứ làm là sẽ có tiền đến ngay

Đừng tưởng cứ rượu là say

Cứ gió là sẽ tung bay cánh diều
Đừng tưởng tỏ tình là yêu
Cứ thơ ngọt nhạt là chiều tương tư
Đừng tưởng đi là sẽ chơi
Lang thang dạo phố vào nơi hư người

Đừng tưởng vui thì sẽ cười
Đôi hàng nước mắt lệ rơi đầm đìa

Đừng tưởng cứ gió là mưa
Bao nhiêu khô khát trong trưa nắng hè
Đừng tưởng cứ hạ là ve
Sân trường vắng quá ai khe khẽ buồn..

Đừng tưởng thu là lá tuôn
Bao nhiêu khao khát con đường tình yêu.
Đừng tưởng cứ Thích là Yêu
Nhiều khi nhầm tưởng bao điều chẳng hay

Đừng tưởng tình chẳng lung lay
Chỉ một giấc ngủ, chẳng may .. có bầu.
Đừng tưởng cứ cầu là hên,
Nhiều khi gặp hạn, ngồi rên một mình.

Đừng tưởng đời mãi êm đềm,
Nhiều khi dậy sóng, khó kềm bản thân.

Đừng tưởng cứ chọc là cười
Nhiều khi nói móc biết cười làm sao ?!!!

Đừng tưởng khó nhọc gian lao
Vượt qua thử thách tự hào lắm thay
Đừng tưởng cứ giỏi là hay
Nhiều khi thất bại đắng cay muôn phần

Đừng tưởng cứ quỳnh là thơm
Nhìn đi nhìn lại hóa ra cúc quỳ
Đừng tưởng mưa gió ầm ì
Ngày thì đã hết trời dần về đêm

Đừng tưởng nắng gió êm đềm
Là đời tươi sáng hóa ra đường cùng

Đừng tưởng cứ tiến là lên
Cứ lui là xuống, cứ yên là mằn (mần, làm)
Đừng tưởng rằm sẽ có trăng
Trời giăng mây xám mà lên đỉnh đầu

Đừng tưởng cứ khóc là sầu
Nhiều khi nhỏ lệ mà vui trong lòng
Đừng tưởng cứ nước là trong
Cứ than là hắc, cứ sao là vàng

Đừng tưởng cứ củi là than
Cứ Quan là Có, cứ Dân là Nghèo
Đừng tưởng cứ khúc là eo
Cứ lúc là mạc, cứ Sang là Giàu

Đừng tưởng dưới đất có vàng
Vàng đâu chả thấy phí tan cuộc đời

Đừng tưởng cứ nghèo là hèn
Cứ sang là trọng , cứ tiền là xong
Đừng tưởng quan chức là rồng
Đừng tưởng dân chúng là không biết gì .

Đời người lúc thịnh lúc suy
Lúc khỏe , lúc yếu , lúc đi lúc dừng
Bên nhau chua ngọt đã từng
Gừng cay muối mặn xin đừng quên nhau .

Ở đời nhân nghĩa làm đầu
Thủy chung sau trước , tình sâu nghĩa bền
Ai ơi nhớ lấy đừng quên ..

…………….

Bài thơ “Đừng Tưởng” của Bùi Giáng là một tác phẩm sâu sắc, mang đậm tính triết lý và phản ánh cái nhìn tỉnh táo về cuộc sống. Trong bài thơ, tác giả sử dụng cấu trúc lặp lại “đừng tưởng” để khuyến cáo chúng ta về những nhận thức sai lệch, nhầm lẫn về những điều tưởng chừng hiển nhiên trong đời sống. Hãy cùng phân tích chi tiết nội dung bài thơ qua một số khía cạnh nổi bật:

1. Tính triết lý và sự thức tỉnh

Bài thơ mở đầu bằng việc bác bỏ những niềm tin và quan niệm quen thuộc như “núi là cao”, “sông là chảy”, “tu là hiền”, “đẹp là tiên”, thể hiện sự phê phán đối với những nhận thức bề ngoài. Tác giả nhấn mạnh rằng chúng ta thường nhìn nhận một cách hời hợt, áp đặt những định kiến lên mọi việc mà không phân tích, suy ngẫm sâu xa. Những gì ta thấy không nhất thiết là bản chất thực sự của sự vật, hiện tượng.

2. Phản ánh sự đa chiều của đời sống

Trong bài thơ, Bùi Giáng liên tục chỉ ra rằng mọi điều đều không nên bị coi là tuyệt đối: không phải cứ “có tiền là xong”, “cứ im lặng là vàng”, hay “cứ hạ là ve”. Những câu thơ mang tính triết lý sâu sắc này làm nổi bật sự phức tạp của đời sống con người, nơi không có gì là chắc chắn và mọi điều có thể được nhìn từ nhiều góc độ khác nhau. Điều này giúp người đọc thức tỉnh và suy ngẫm sâu sắc hơn về cuộc sống.

3. Phản ánh tính cách con người và xã hội

Bùi Giáng đã rất tinh tế khi phản ánh những mặt tối của con người và xã hội qua các câu như “Đừng tưởng cười nói ân cần…/Nhiều khi hiểm độc, dần người tan xương” hay “Đừng tưởng vua là anh minh…/Nhiều thằng khốn nạn, dân tình lầm than.” Qua đó, ông cảnh tỉnh người đọc về những ngụy trang bên ngoài và sự dối trá, hiểm ác tiềm ẩn trong những hành vi tưởng như vô hại hoặc thiện chí.

4. Sự biến đổi trong cuộc sống

Phần cuối bài thơ chuyển sang mô tả sự biến đổi không ngừng của cuộc sống: “Đời người lúc thịnh, lúc suy”, nhấn mạnh rằng cuộc đời không bao giờ ở trạng thái cố định. Con người phải chuẩn bị tâm lý cho những thay đổi khó lường và những nghịch cảnh. Bài thơ khuyên chúng ta đừng quá phụ thuộc vào những giá trị bề ngoài mà nên giữ vững lòng nhân nghĩa, thủy chung và tinh thần nhân ái trong mọi hoàn cảnh.

5. Lời nhắn gửi về đạo đức sống

Cuối cùng, bài thơ khép lại bằng những lời nhắn gửi về nhân nghĩa và tình nghĩa giữa con người: “Ở đời nhân nghĩa làm đầu / Thủy chung sau trước, tình sâu, nghĩa bền.” Đây là thông điệp sâu sắc về giá trị đạo đức mà Bùi Giáng muốn gửi gắm đến người đọc. Ông nhấn mạnh rằng trong cuộc sống, dù có biến đổi và thăng trầm, tình người, lòng nhân hậu và lòng trung thành mới là những giá trị bền vững nhất.

Bài thơ “Đừng Tưởng” của Bùi Giáng mang đậm tính triết lý nhân sinh, giúp người đọc thức tỉnh khỏi những nhận thức sai lệch về cuộc sống. Bằng ngôn ngữ giản dị nhưng sâu sắc, ông khuyến khích mỗi người phải nhìn nhận cuộc đời bằng một cái nhìn tỉnh táo, đa chiều và không nên đánh giá mọi thứ dựa trên vẻ bề ngoài. Đồng thời, ông cũng nhắc nhở về giá trị của nhân nghĩa, lòng trung thành và sự kiên định trong những biến đổi của cuộc đời.